Knollendam 1374 (Oost- en Westzijde)

De Nederlandsche Stad- en Dorp-Beschrijver

Oost- en West-Knollendam

In een voorgaande beschrijving van Wormer, werd vermeld, dat de Oostzijde van het dorp Knollendam, ook onder het district van dat Ambacht behoort; alwaarom wij verkiezen, van dat gedeelte van Knollendam, hier ter plaatse zo veel te melden, als noodig is om onze beschrijving van Wormer die volkomenheid te geven, welke men kan vorderen dat dezelve hebbe; niettegenstaande het aan geene voorbeelden ontbreeke, dat Oost-Knollendam beschreven wordt, bij de beschrijving van West-Knollendam; intusschen moeten wij onzen leezer mede verwijzen, tot onze beschrijving van West-Knollendam, (onder Westzaanen behoorende,) ten einde een volkomen denkbeeld van het geheel te maaken.

Hier tekenen wij dan alleenlijk aan, dat beide deze deelen van Knollendam weleer met een dam, den Noorderdam genaamd, aan elkander gehecht waren - In den jaare 1374, gaf Jan van Chatillon, als de Heer van den Lande, vrijheid om een sluis in deezen dam te leggen, en omtrent den jaare 1560 werd er nog eene sluis gemaakt, verder naar het oosten, alwaar de tegenwoordige doorvaart is; deeze was met twee deuren gelegd, om de afloop van het water, naar het zuiden te keeren: de eerste sluis is na verloop van eenigen tijd gestopt en de laatste waarvan de grondslagen nog in den Zaan liggen, (volgens hetgeen wij elders leezen,) is omtrent den jaare 1630 uitgebroken; dit echter niet zonder dat men grooten tegenstand van den kant der opgezetenen daarin ontmoette.

De Oostzijde van Knollendam, is wel zeer aangenaam gelegen; doch zij vertoont geene blijk van rijkdom hoegenaamd, niettegenstaande men de bewooners derzelve, waarlijk rijk mag noemen, want zij zijn stil arbeidszaam, met hunnen staat volkomen te vrede, en weldenkend; van dit laatste ontmoet men een bewijs, daarin, dat zij allen tot de Patriotsche partij behooren; de zucht tot het dragen van kluisters, welke zo veele duizenden ingezetenen van voornaame steden vernedert, en te meer vernedert daar de vrijheidszon reeds alle nevelen door opvoeding, of dwaalbegrippen door geheel den staatshemel van Nederland verspreid, heeft weggevaagd, al waaromme van die lieden ook met reden kan gezegd worden, dat zij moedwillens hunne oogen voor het schoonste licht fluiten, om dat zij vrkiezen in de duisternis te blijven wandelen; en mag zulke eene keuze niet met volkomen recht vernederend genoemd worden ?

De reden is het schoonste geschenk ons van God gegeven; de reden is onze gids op de levensreis, en haare begeleiding gaat rechtstreeks naar den tempel van het geluk, welks voornaamste pijler de speer der vrijheid is; hij dan die zijne zielsoogen voor de aanwijzingen der reden, tot het vinden van ''t rechte speur derwaards, fluit, wil, en dat kan niet tegengesproken worden, ongelukkig weezen.

Geen wonder dat de loflijke bewooners van Oost-Knollendam al rasch besloten te doen zien, hoe gevoelig zij waren voor het gelijk 't welk de zegenrijke revolutie, nu door behulp der eeuwig lofwaardige Fransschen daargesteld, ons aangebragt heeft; en hoe zouden zij zulks beter hebben kunnen doen dan door het plaatsen van een vrijheidsboom ? - Zij hebben er ook zulk eenen geplant, die in alle deelen hun eer aandoet; de boom komt overeen met hunnen staat, en geeft allezins de welmeenenendheid waarmede hij gezet is te kennen - hij is een laag maar zeer net opgewassen leevendig dennenboomptjen, met eenen schoonen breeden kruin voorzien, rondsom denzelven staat een eenvoudigen groen geschilderde koker, tot eene evenredige hoogte opgehaald - op den voorkant van de koker leest men het volgende schoone vers;

Die pal staat voor der burger rechten,

Die voor zijn Vaderland wil vechten,

Die deugd, en trouw, en waarheid mint,

Is Patriot en menschenvrind;

Dat zij, die deezen boom beschouwen,

Hun doen, op zulk een grondslag bouwen.

Boven zeiden wij, dat de bewooners van Knollendam, arbeidzaam zijn, en den lof daarvan gaat hun reeds van vroeger tijde her na; ook hebben spreekende omstandigheden bewezen dat zij dien lof verdienen; want bij geen menschen geheugen is er een huisgezin onder hen geweest, dat z'g door den arbeid niet heeft kunnen geneeren; de Oost-Knollendammers hebben tot op deezen tijd toe geen gebuur onder zig gekend, die gegeven brood heeft moeten eeten; thans evenwel is er een arm huisgezin; thans ook is de armoede over den burgerstand door geheel de Republiek uitgebreid, evenwel lacht ons de dageraad van voorspoed en welvaart reeds van verre aan; wij zien deszelfs eerste lonken, reeds aan den horizont van onze staatshemel dartelen; de vrijheid is haare boddine geweest, en wij zullen weldra ondervinden, dat een waarlijk vrij volk niet ongelukkig kan weezen.

De bezigheden waarmede de bewooners van Oost-Knollendam zig geneeren, zijn de visscherij en kaasmaakerij - de melkerij wordt er niet sterker gedreeven; dan ter verzorginge van de dorpelingen zelven noodig is.

Deeze zijde van Knollendam bestaat uit ongeveer vijftig huizen, waaronder geenen welken den aandacht bijzonderlijk tot zig trekken - zij slaan een weinig verstrooid.
Kerken zijn er niet voorhanden; de Gereformeerde kerk van Knollendam staat aan de Westzijde van het dorp, alwaar derhalven ook de Gerformeerden van de Oostzijde ter kerke gaan; de weinige Roomschen die er gevonden worden behooren kerkelijk onder Wormer.

Tot gemak der bewooners is er een algemeen school aangelegd. Wereldlijke Gebouwen zijn er geheel niet voorhanden; aangezien, gelijk wij gezegd hebben, Oost-Knollendam tot Wormer behoort, worden ook aldaar deszelfs zaaken berecht; alwaarom er in de Regeering van Wormer ook leden uit de Oostknollendammers worden verkozen.
Herbergen zijn er niet.
Een stukje geschiedschrijving afkomstig uit een boekwerk over de Zaanstreek met daarin (Oost- en West-) KNOLLENDAM vermeld.

Bron: (nog) onbekend.
P.S. De herkomst van dit in "Oud" Nederlands geschreven stuk is (nog) onbekend. Wij zullen dit proberen te herkennen en daarmee t.z.t. de bron vermelden.

Contact met SHOK

Op dinsdagavond van 19.30 tot 21 uur zijn we aanwezig in onze ruimte boven het Dorpshuis.


Stichting Historisch Oost-Knollendam
Dorpsstraat 121 (secretariaat)
1534 NG Oost-Knollendam
tel: 075-6426316
secretariaat@historisch-okd.nl
www.historisch-okd.nl

 Dorpshuis Oost-Knollendam

Links

Oost-Knollendam op facebook

www.vvknollendam.nl

www.genootschapwormer.nl

www.waterlandsarchief.nl


Banknr.: NL72RBRB0939803704

Wil je ook SHOK steunen? Wordt donateur:

Meld je aan!

Bestuur

Thijs Ris - Voorzitter

Marjan van Boven - Penningmeester

Fred Groot - Secretariaat

Overige bestuursleden:
Car Husslage
Jasper Sint
Kees Dubbeld
Martin Bus 
Annie Stam